|
KÜÇÜK KOVAN BÖCEĞİ:
Avrupa ve dünyanın birçok ülkesinde ihbarı mecbur hastalıklar
arasındadır. Aethina Tumida olarak isimlendirilen küçük kovan böceği
Afrika kökenli olup tüm dünyada ki bal arılarını tehdit etmektedir. Arı
larvalarını yiyerek çok fazla üreyebilir.
Meyve ve stoklanmış gıdaların bir zararlısı olan
küçük kovan böceği oval şekilli 5–7 mm uzunluğunda ve 3–4,5 mm
genişliğinde olup yaklaşık olarak arının 1/3’ü kadardır.
Ergin böcek kovan boşluklarına ve yavru
gözlerine yumurtalarını bırakır. Yumurtadan 2–6 gün sonra çıkan larva
beslenmeye başlar. Larva güve larvasına benzer. Larva 10–14 gün sonra
10–11 mm uzunluğuna erişir. Daha sonra pupa ve ergin aşamasına geçerler.
Pupa aşamasını toprakta geçiren küçük kovan böceği ergin hale gelir.
Pupa ılık kumlu toprakları tercih eder. Yaklaşık 4–6 ay süren yaşam
süresince binlerce yumurta yapmaktadır. Ergin küçük kovan böceği 8–16 km
uçarak diğer kovanlara girebilir.
Arının yumurta, larva ve pupasını ve yiyecek
stoklarını yiyerek beslenen küçük kovan böceği büyük kolonilerinin bile
sönmesine neden olmaktadır.
KKB’den Korunma Yolları
1. Doğru kanallardan ve sağlık sertifikasına sahip olan yerlerden arı
kolonisi satın almaya özen gösterilmeli, kesinlikle yasal olmayan
yollardan arı veya arı ürünü alma konusunda girişimde bulunulmamalıdır.
2. KKB’nin yaşam döngüsü ayrıntılı bir şekilde bilinmeli, larva ve
ergininin nasıl tanınacağı konusunda bilgi sahibi olunmalıdır.
3. KKB’nin kovanlarda var olup olmadığını takip etmek bakımından arı
yetiştiricileri kovanlarında kontrol işlemini rutin olarak
yapmalıdırlar. Bu durumda yapılan kontrollerde ülkemize bu zararlının
girdiği erken dönemde saptandığında alınacak tedbirler de o düzeyde
etkili olacak, yayılmasının önüne geçilmesi konusunda yararlı olacaktır.
4. KKB ve kontrolü hakkında sürekli bilgi sahibi olmak, ülkeye bulaştığı
takdirde savaşıma hazır olmayı da beraberinde getirecektir. Bu amaca
yönelik olarak arıcılıkla ilgili kurumlar, arı sağlığı konusunda arı
yetiştiricilerini uyarıcı, öğretici ve yönlendirici yayın ve çalışmalar
yapmalıdırlar.
 
Kovanlarda KKB Kontrolü Yapılması
KKB’nin var olup olmadığını saptamanın en emin yolu kovan tabanına
yerleştirilen karton kullanmaktır. Bu yöntem ABD’de başarıyla
uygulanmaktadır. KKB’nin saklanmak amacıyla karanlık ve delikleri arama
eğiliminde olması bu yöntemin temelini oluşturmaktadır. Kovan dip
tahtası üzerine yerleştirilen kıvrımlı karton veya plastik kullanımı ise
bu yöntemi daha da kullanışlı duruma sokmaktadır. Düzenli olarak bu
kartonların incelenmesi ile ergin böcek veya yumurtalarının varlığı
saptanır.
KKB Kontrol Yöntemleri
Zayıf koloniler KKB’ ne karşı savunmasızdır. Çünkü petekleri ve
kuluçka bölgesini korumak için arı sayısı yeterli değildir. Bu nedenle
arılıkta zayıf koloni bulundurulmamaya dikkat edilmelidir.
Hafif kumlu topraklarda KKB popülâsyonu kolay geliştiği için bu
yerlere arılık oluşturulmamalıdır. Ağır killi toprakların bulunduğu
yerlerde arılık oluşturulmaya çalışılmalıdır.
Düşük KKB popülâsyonuna sahip olan veya hiç olmayan kolonilerden
seleksiyon yapılmalıdır. Böylece gelecek jenerasyonları oluşturacak olan
kolonilerin KKB’ ne dirençli hatlardan oluşması sağlanacaktır.
ABD’de yapılan uygulamalar göstermiştir ki iyi bir yönetim ve teknikle
böceğin etkisi azaltılabilmektedir. Bu uygulamalar uygun arı
yetiştiriciliği, iyi hijyen uygulamaları ve arılık yönetimi, böcekleri
öldürmek için kovanda ve çevresindeki toprakta pestisit uygulaması
yöntemleridir.
ABD arıcıları KKB ile enfeste olmuş arılıklarda böcekleri öldürmek
için pestisit kullanılmaktadır. KKB’ nin topraktaki yaşam evrelerinde
etkili olması amacıyla kovan çevresindeki topraklara uygulama
yapılmaktadır. Bu konuda kullanılan pestisitlerin KKB’ne karşı önemli
düzeyde etkili olduğu saptanmıştır (Patti ve ark, 1998). GardStar® (%40
EC) toprağa uygulanan ve yaygın kullanılan bir pestisit olup %40
permethrin içermektedir. Ayrıca kovan içi uygulamalarda ise varroaya
karşı kullanılan uygulama şeritleri kullanılmaktadır. Bu şeritler kovan
dip tahtası üzerine yerleştirilerek ergin böcek ve larvaları kendine
çekmek ve öldürmek için kullanılmaktadır. Ancak balda ortaya çıkabilecek
olası bulaşmalara karşı gereken önlemler alınmalıdır.
KKB‘ne karşı yapılacak olan savaşımda henüz yeterince ilerleme
sağlanamamıştır. Çünkü hala bu böceğin biyolojisinde önemli yeri olan
çiftleşme davranışı, doğal düşmanları, uçuş mesafesi hakkında yeterli
düzeyde bilgi birikimi sağlanamamıştır. Ancak ABD ve Avustralya’da
KKB’nin kontrol altına alınması ve yok edilmesine yönelik olarak
çalışmalar her geçen gün artarak sürmektedir.
Küçük kovan böceğinin tedavisinde kumafos
içerikli ilaçlar kullanılabilir. Ancak kovan dışında böceğin pupa ve
ergin hali bulunacağından mücadelesi zordur. Arıcılar büyük miktarda
koloni sönmüşlerine neden olan küçük kovan böceği görmesi halinde hemen
il tarım müdürlüğü, İlçe tarım müdürlüğü ve Veteriner kontrol Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğüne haber vermelidir. |
