KOYUN ve KEÇİLERDE GEBELİK TEŞHİSİ

    Progesteron Tayini:
    Bir gebelik teşhis yöntemi olarak kullanılan , plasma progesteron miktarını tespit etme metodu koyunlarda kullanıldığı gibi keçilerde de eşit düzeyde olumlu sonuçlar vermektedir. Süt te progesteron analiz metodu belirtilmemesine rağmen bu method her iki türde uygulanabilen bir yöntemdir. Tohumlamadan sonraki 18. günde koyunlarda alınan plasma örneklerine uygulanan bu method gebe koyunlarda %83.5 kesin sonuç verirken gebe olmayan koyunlarda bu oran %100 e yaklaşmaktadır. Bu sonuçlar ineklerdekine de karşılaştırılabilir düzeydedir. Progesteron düzeyleri gebe koyunlarda 4.81 ng/ml ve gebe olmayan koyunlarda ise 1.41 ng/ml dir. Progesteron analizi için keçilerden elde edilmesi gereken süt ve plasma örnekleri tohumlamadan sonraki 21-23. günlerde alınmalıdır.
    Protein- B tayini:
    Gebe ineklerde Protein-B yi tespit etmek için geliştirilmiş olan radioimmunoassay methodu aynı zamanda gebe koyunlarda da benzer bir proteini ortaya çıkarmaktadır. Bu yüzden gebe koyunların plasentası immünolojik olarak ineklerde protein-B ye çok benzeyen , spesifik bir gebelik proteini üretir. Koyunlarda gebelik teşhisi için bu method un pratik olarak kullanılabilir olması daha başka ilave çalışmalara ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
    Ultrasonografi:
    Ultrasonografi cihazı yıllardır kullanılmakta olup canlı hayvanlarda birçok farklı tayin ve tespitler için kullanılmaktadır. Bu teknik organizmada bulunan farklı yoğunluktaki doku ve organların yüksek frekanstaki ses dalgalarına farklı şekilde engellemesi ve bunların yansımasının çizelge halinde kaydedilmesi esasına dayanır. Gebelik ve doğum için insanlarda kullanılan teçhizat ve teknik , benzer şekilde koyunlarda kullanılmak üzere uyarlanabilir. Koyunlarda sidik kesesinin karşısına gelen karnın yan taraflarından 8-10 cm genişliğinde yün kırkılır. Sonra ultrasonik prob üreme organları boyunca yönlendirilerek ilerletilir. Kesin teşhis cenine ait   nabız atışı ve göbek kordonu sallanmasının fark edilmesi esasına dayanır. Maalesef , koyunlarda gebeliği teşhis etmek için kullanılan bu method sadece tohumlamadan sonraki 100 veya daha sonraki günlerde etkilidir.
    Koyun ve keçilerde rectum içerisine uygulanılan DOPPLER ultrasound teknigi geliştirilmiştir. Küçük bir doppler prob u tam genital kanalın üzerine gelecek şekilde rectum a sokulur. Teşhis yukarıda bahsedilen bulgular esasına dayanır. Koyun sayısı 1396 olan bir çalışmada gebelik süresi 31 günden 120 güne ilerledikçe gebe koyunların belirlenmesindeki doğruluk oranı %80`den %97`ye yükselmiştir. Benzer şekilde 674 koyun üzerinde yapılmış başka bir çalışmada tohumlamadan sonraki 46. günde gebelik teşhisinin doğruluk oranı %95 olarak belirlenmiştir. Keçilerde de benzer sonuçlar elde edilmektedir.
    Vaginal biyopsi:
    Vaginal biyopsi koyunların gebelik teşhisinde %95 `e kadar doğru sonuç veren bir yöntemdir. Bu yöntem çiftliklerde uygulanabilen bir method değildir. Biyopsi örnekleri cerrahi olarak elde edilmekte ve histolojik muayeneye tabi tutulmaktadır. Gebe olmayan koyunların vagina epitelyumu 10-11 hücre tabakası ihtiva eder. Bunlarda daha derin tabakalar poligonal şekilli hücrelerden ibaretken yüzey epitelyum tabakaları pul pul olmuş gözükür. Gebe koyunların vagina epitelyumu daha az hücre tabakasından oluşmakta ve bu hücreler poligonal ve pul pul olmaktan ziyade sütunlar halinde ve küp şeklindedir. Bu test tohumlamadan sonraki 40. günden doğum zamanına kadar uygulanabilir.
    Recto-Abdominal Palpasyon:
    Rektum ve karınla ilgili Palpasyon tekniği koyunlarda gebelik teşhisi için kullanılmaktadır. Gece boyunca aç bırakılan koyun muayene için bir laparotomi masasının üzerine veya tahtadan yapılmış düz bir zemin üzerine sırt üstü yatırılır. Uzunluğu 50 cm olan 1-1.5cm çapında kayganlaştırılmış bir Palpasyon çubuğu sonra rektum yoluyla 30-35 cm kadar karın boşluğu içerisine sokulur. Çubuk omurgaya doğru biraz meylettirildiği zaman daha rahat ilerlemektedir. Bir el ile çubuk yönetilirken diğer elle karnın gerisi üzerine yerleştirilir. Eğer koyun gebe ise , çubuk bir yandan öbür yana veya aşağı yukarı hareket ettirildiği zaman önemli bir engel veya setle karışılmaktadır. Karın üzerindeki el ile çubuk arasındaki bu engel muayene edilebilir. Gebe koyunlarda bu engel bulunmaz.
    Bu method gebeliğin 41 - 45. günlerinde sadece %50-70 oranında doğru sonuç verirken 49-53. günlerde bu oran %95`e yaklaşır. Tohumlamadan 60 gün sonra bu yöntemle %100 doğru sonuç elde edilebilir.
    Koyunlarda gebelik teşhisi için kullanılan recto-abdominal Palpasyon tekniğinde önemli bir problem ortaya çıkmaktadır. Palpasyon çubuğu rektum duvarında hasara neden olabilir. Yapılan bir araştırmaya göre ayrı ayrı 3 denemede rektumların delinme oranı %18 , %5 ve %1 olmuştur. Bu fark uygulamayı yapan kişinin tecrübesine göre değişmektedir. Aynı denemede zedelenme ve sıyrıkların oluşması %8`den %46 ya kadar değişmiştir. Rektal yaralanmalara ve keçilerde yavru atmalara neden olması münasebetiyle bu method çok tehlikeli olup pratik uygulama bakımından kabul edilebilir cinsten değildir.