ARI IRKLARI:
Bütün canlılarda
olduğu gibi arılar da zaman içinde yaşadıkları coğrafi bölgenin şartlarına
uyum göstererek değişik ırk özellikleri kazanmışlardır. Arı ırkları
hırçınlık, çalışkanlık, hastalıklara dayanıklılık gibi değişik özellikler
gösterirler.
Arı ırkları; büyüklük,
renk, dil uzunluğu, vücudun kıl örtüsü, balmumu bezlerinin şekil ve
büyüklüğü, kanat damar yapısı ve kanat büyüklüğü gibi morfolojik
özelliklerle birbirlerinden ayrılırlar. Bugüne kadar yapılan taksonomik
çalışmalarda dünyada 24 arı ırkı kesin olarak tanımlanmıştır. Bunlardan
ancak bazıları ekonomik öneme sahip olup ekolojik şartların elverdiği her
yerde yetiştirilirler. Ekonomik değer taşıyan arı ırkları içinde İtalyan,
Kafkas ve Karniyol ilk sıralarda yer alırlar.
Üstün arı ırkından
beklenen özellikler şunlardır:
- İnsana yakın ve uysal olması.
- Uçuş uzaklığının uzun olması.
- Daha fazla bal ve polen toplayacak fiziki
özelliklere sahip olması.
- Kovanlarını temiz tutması ve hastalıklara karşı
dayanıklı olması.
- Coğrafya ve iklim şartlarına dayanıklı olması.
- Hortum uzunluklarının fazla olması.
- Ana arıların yumurtlama yeteneklerinin yüksek
olması.
- Oğul eğilimlerinin düşük olması.
Dünya üzerindeki belli
başlı arı ırkları ise şöyle sıralanabilir:
1) İtalyan
Arısı: (Apis mellifera ligustica) Eskiden beri üstün özelliklerini
koruyan üstün bir arı ırkıdır. Asıl yurdu Kuzey İtalya'dır. İtalyan
arıları çok çalışkan ve uysaldırlar. Ana arı bol yumurtlama yeteneğine
sahiptir.

Çoğalma kabiliyetleri
fazladır. Yavru büyütme yeteneği fazla olup erken ilkbaharda kuvvetli
koloni oluştururlar. Bol nektar toplayarak çok bal yaparlar. Oğul verme
eğilimleri zayıftır. Arı ırkları arasında en güzel petek İtalyan arası
tarafından örülür. Tatlı sarı renkli ve güzel görünüşlüdür. Tek olumsuz
özellikleri aşırı derecede yağmacı oluşlarıdır.
2) Kafkas
Arısı: (Apis mellifera caucasica) Çok uysal,çalışkan ve şiddetli
soğuğa dirençli olma gibi üstün ırk özellikleri vardır. Hortumları diğer
arı cinslerinden uzundur. Sık sık oğul verme eğilimine girmemeleri bu
ırkın üstün nitelikleri arasındadır. Yavru verimleri yüksektir ve kuvvetli
aileler meydana getirirler. En kuvvetli oldukları devre yaz ortasıdır.

Çok uslu olmalarına
rağmen, dışardan gelen yağmacı arı ya da diğer zararlılara karşı
kovanlarını oldukça iyi korurlar. Kitin rengi koyudur genelde gri kurşuni
renktedirler. Tek kusurları kovana aşırı miktarda propolis getirerek sağa
sola bulaştırmalarıdır.
3) Karniyol
Arıları: (Apis mellifera carnica), ince yapılı ve uzun dillidir. Kısa
ve sık bir kıl örtüsüne sahiptirler. Gri arılar da denilen Karniyol
arısının kitini çok koyu renktedir ve genellikle 2. ve 3. halkalar
üzerinde kahverengi noktalar, bazen de kahverengi çizgiler vardır. En
sakin ve uysal arı ırkıdır. Yavru üretme kabiliyetleri çok iyidir. Küçük
aileler halinde kışladıklarından yiyecek tüketimleri azdır. Polen miktarı
yeterli olduğu sürece yavru büyütme uzun süre devam eder. Sonbaharda
ailenin nüfusu süratle azalır.

Çok sert iklim
şartlarında bile kışlama yetenekleri iyidir. Oğul verme eğilimleri
yüksektir. Yön tayin etme ve kovanlarını bulma duyguları kuvvetlidir.
Yağmacılığa karşı meyilli değildirler. Çok az propolis kullanırlar ve bu
yüzden yavru hastalıklarına karşı çok hassastırlar. Çevre şartları
değişikliklerine uyma kabiliyetleri yüksektir.
5) Anadolu
Arısı: (Apis mellifera anatoliaca) Anadolunun büyük bir k ısmında
yayılış gösteren Anadolu arısı İngiltere ve ABD'ne götürülerek bu
ülkelerdeki ıslah çalışmalarında kullanılmıştır. En büyük özellikleri
Anadolu coğrafyası ve iklimine çok iyi uyum sağlamış olmalarıdır.
Çalışkan, kış şartlarına ve hastalıklara dayanıklı olma gibi avantajları
vardır. Anadolu arısının en üstün vasıflarından birisi de çok zor
şartlarda bile bal toplayarak hayatını devam ettirebilmesidir. Genelde
esmer ve küçük yapılı
arılardır.
|