AGALAKSİ HASTALIĞI (SÜT
KESEN HASTALIĞI)
Süt kesen Hastalığı; koyun ve keçilerde
meme iltihabı, süt kesilmesi, göz iltihabı, eklem şişlikleri, ve
topallığa neden olan bulaşıcı, mikrobik bir hastalıktır.
Etken:
Hastalık etkeni Mycoplasma agalactiae adı verilen bir
mikroptur.
Bulaşma:
Hastalığa; sağım, bakım, besleme ve hijyen koşullarının iyi
olmadığı işletmelerde daha fazla rastlanır. Hastalık mikrobu
hasta hayvanların sütü ve gözyaşı akıntısı ile dışarı çıkar.
Sağlam hayvanlara süt sağanların elleri ile bulaşır. Ağız
yoluyla bulaşmada mümkündür. Hasta hayvanların dışında taşıyıcı
adı verilen hayvanlarda hastalığın yayılmasında etkilidir. (taşıyıcılar hastalık belirtisi göstermeyip etrafa hastalık
etkenini saçan hayvanlardır)
Hastalık Belirtileri:
Hastalığa yakalanan hayvanlarda ilk belirti vücut
ısısının hafif yükselmesidir. Daha sonra memeler,
gözler ve eklemlerde belirtiler çıkmaya başlar.
Memeler: Süt verme dönemindeki hayvanlarda meme
iltihamı gelişir. Süt birden bire çok azalır. Sağılan sıvı süt
niteliğini yitirmiştir. Değişik renklerde, su gibi, içinde
pıhtılar bulunan bir hal almıştır. Sonradan meme körelir,
küçülür ve hiç süt alınamaz.
Eklemler: Hayvanlarda topallık gözlenir. Bacaklardaki
eklemler şişmiş ve sıcaktır. Bazen eklemler zamanla açılır ve
içinden bulanık sıvı akar. Sonradan bu akıntı irinli hale gelir.
Hayvanlar aşırı derecede zayıflar.
Gözler: Hastalığın sürüde ileri derece yayıldığı
durumlarda erkek ve dişi hayvanların bir veya iki gözlerinde
kızarıklık, irinli akıntı ve çapaklanma gözlenir. Gözün renkli
kısmı beyaz ve bulanık bir hal alır. Göz şişer ve büyür. Zamanla
körlük oluşur. Hayvan gözlerini sağa sola sürerek kaşır ve
yaralanmasına neden olur.
Sürüde; meme, göz ve eklem belirtilerinin üçü birden
bulunabileceği gibi biri veya ikisi de bulunabilir. Ancak göz
belirtilerine meme ve eklem belirtilerinden daha az rastlanır.
Süt kesen hastalığında ölümler nadiren görülür. Hastalığı
hafif geçiren hayvanlar kendiliğinden iyileşir.
Teşhis:
Bir koyun ve keçi sürüsünde, dişilerde aniden süt azalması,
erkek ve dişilerde topallık ve eklem şişlikleri ile bazı
hayvanlarda körlük belirtileri gözlendiğinde süt kesen hastalığı
akla gelmeli ve hemen veteriner hekim çağrılmalıdır.
Veteriner hekim eğer gerekli görürse hastalığın kesin teşhisi
için laboratuara süt numunesi gönderir. Bu hastalığın laboratuar
tahlili uzun sürdüğünden bu arada tedaviye başlar.
Tedavi:
Hastalığın daha fazla yayılmasını engellemek için hastalar
sağlamlardan ayrılır. Hastalığın çok ilerlemediği durumlarda
iyileşme mümkündür.
Bu hastalıkta erken tedavi memeni körelmesini önlemek için
çok önemlidir. Eğer geç kalınırsa memeden bir daha süt
alınamayabilir. Veteriner hekim hastalığın yerleştiği yere
tedavisini yapar. Kas içi antibiyotik, göz damlası veya merhemi,
meme başından uygulanan antibiyotik tüp ilaçlar verilir.
Hasta memelerin boşaltılması çok önemlidir. Hasta hayvanlar
sağlamlardan sonra sağılır, sağımdan sonra eller iyice yıkanır
ve memeden çıkan süt benzeri iltihaplı akıntı gömülerek imha
edilir.
Korunma:
Sağım sırasında hijyen kurallarına uyulmalı ve usulüne göre,
meme zedelenmeden sağım yapılmalıdır. Sütü bozuk olan
hayvanların sütleri sağa sola dökülmeyip imha edilmeli ve böyle
hayvanlar sağıldıktan sonra eller yıkanmalıdır. Hastalık çıkan
sürülerde hastalar ve sağlamlar ayrılır. Hastalığın hayvandan
hayvana sağımcıların elleriyle bulaştığı unutulmamalıdır.
En etkili korunma yöntemi aşılamadır. Aşı yalnız sağlam
hayvanlara uygulanır ve hastalıktan korunmayı sağlar. Hasta
hayvana aşının bir faydası olmadığı için uygulanmaz. Aşılar
hayvanlara veteriner hekimler tarafından uygulanır. Gebeliğin
son iki ayı ile doğumdan sonraki 2 ay içinde aşı uygulanmaz.
Koruyucu etkisi uygulandıktan 3 ay sonra başlar ve 6 ay süren
koruma sağlar. Süt veren hayvanlarda aşılamadan sonra süt
veriminde kısa süreli hafif azalma normaldir.
DERLEYEN :
Vet.
Hek. Hüseyin DEMİRTAŞ
|