|
DOMUZ GRİBİ (DOMUZ
İNFLUENZA VİRUS - H1N1)
Domuz
Gribi Nedir?
Domuz gribi, domuzlara
özgü influenza virusu tip A tarafından oluşturulan yüksek oranda
bulaşıcı, bir solunum yolu hastalığıdır. Hastalıkta morbidite
(hastalığın bulaşması) yüksek, mortalite (ölüm oranı) düşüktür.
Virüs domuzlar arasında, solunum, direkt / endirekt kontak, ve
taşıyıcı hayvanlar yoluyla bulaşmaktadır. Domuzlarda, hastalık
yıl boyunca görülebilmekte, kış ve sonbahar aylarında görülme
sıklığı artmaktadır. OIE ( Dünya hayvan sağlığı örgütü)’ye göre
ihbarı mecburi bir hastalık değildir.
Domuz influenza virüsü,
genellikle H1N1 serotipinde olmaktadır fakat, domuz
popülasyonlarında farklı serotiplerin de ( örn. H1N2, H3N1, H3N2
) görüldüğü bildirilmektedir. Domuzlar, avian influenza
virüsleri ve insan influenza virüsleri ile de enfekte
olabilmektedirler. Bazen, domuzlar birden fazla virüs tipi ile
enfekte olabilmekte, bu da bu virüslerin genetik materyal
alışverişinde bulunmasına yol açabilmektedir. Bu durumun
sonucunda, farklı kaynaklardan influenza virüs genleri içeren
yeni bir serotip oluşabilmektedir. Amerikan CDC ( Centers for
Disease Control) merkezi, Meksika’dan sonra A.B.D’ de görülen
hastalık vakalarının ikisinin, genetik açıdan domuz influenza
virüsü A (H1N1) virüsü ile benzerlik taşıyan viral bir etken
nedeniyle gerçekleştiğini, bu virüslerin daha önce A.B.D. veya
başka bir ülkede insan veya domuz virüslerin de görülmemiş bir
gen parçaları kombinasyonuna sahip olduğunu bildirmiştir.
OIE şu anda A.B.D, Meksika,
Yeni Zelanda ve Avrupa ülkelerinde görülen bu virüse domuz gribi
virüsü denilmesinin doğru olmadığını, çünkü farklı influenza
virüsü serotiplerinin genetik materyallerinin birleşmesinden
oluştuğunu ve bu virüsün herhangi bir hayvandan izolasyonunun
henüz gerçekleşmediğini bildirmiştir. Yine de bir çok kaynakta
şu anki güncel salgından domuz gribi adıyla bahsedilmektedir; bu
nedenle bu yazıda da etken bu isimle anılacaktır.
Domuz
gribi virüsünün insan sağlığı için tehlikeleri nelerdir?
Daha önce bu virüsler ile
insanların enfekte olduğu bildirilmiştir. Klinik semptomlar,
mevsimsel grip hastalığı ile benzerlik göstermektedir.
Hastalığın şiddeti, asemptomatik enfeksiyon ile, ölüm ile
sonuçlanan şiddetli pneumonie arasında değişkenlik
göstermektedir. Hafif ya da asemptomatik vakalar kolaylıkla
gözden kaçabilmekte, bu nedenle insanlar arasında bu hastalığın
yayılış hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
İnsanlara
hastalık nasıl bulaşır?
İnsanlar, hastalığı
genellikle domuz gribi virüsü ile enfekte domuzlardan almaktadır
fakat, bazı vakalarda domuzlarla veya domuzların bulunduğu
çevreyle kontak bildirilmemiştir. İnsandan insana bulaşma bazı
vakalarda görülmüş ama genellikle, birbiri ile yakın ilişkide
bulunan kişiler arasında veya kapalı alanlarda bulunan insan
grupları arasında bildirilmiştir.
Pandemi (
Dünya çapında salgın hastalık) riski var mı?
Eğer domuz gribi virüsü,
etkin bir şekilde insandan insana bulaşmanın yolunu bulursa, bir
influenza pandemisine (küresel salgını) yol açabilir. Bu
virüslerin genetik yapısı değişimlere açıktır. Bu tür bir virüs
ile oluşabilecek bir salgının insanlar üzerindeki etkisini
kestirmek güçtür; bu, etkenin virülensine, insanların bağışıklık
düzeyine, mevsimsel influenza virüsü sırasında oluşan
antikorlara ve başka bir çok konakçı faktörüne bağımlı
olmaktadır.
Domuz
gribinden korunmak için bir aşı var mı?
Şu anda, insanlarda
hastalık oluşturan domuz gribi virüsüne karşı, bir aşı
bulunmamaktadır. İnsanların mevsimsel grip hastalığına karşı
geliştirilmiş aşıların her hangi bir koruma sağlayıp sağlamadığı
bilinmemektedir. Büyük olasılıkla bu aşıların bir koruyuculuğu
bulunmamaktadır.
Tedavi
için hangi ilaçlar kullanılabilir?
İki grup anti viral ilaç
bulunmaktadır.
- Adamantanler ( amantadin ve
remantadine)
- Influenza virüsünün neuraminidase
proteinini inhibe eden ajanlar (oseltamavir ve zanamivir)
Bazı influenza virüsleri
anti-viral ajanlara karşı direnç geliştirmektedirler. Son
günlerde görülen insan vakalarında etkenin oseltamavir ve
zanamivir’e karşı duyarlı fakat amantadin ve remantadine’e karşı
dirençli olduğu bildirilmiştir.
Anti viral ajanların
kullanımının bu enfeksiyonun kontrolünde ne kadar etkin olduğu
tartışmalıdır. Bu nedenle, tedavi programı, vakanın
değerlendirilmesi sonucunda hekim tarafından belirlenmelidir.
Enfekte
domuzlardan hastalık bulaşması nasıl engellenebilir?
Şu ana kadar insanlarda
mevcut, güncel domuz gribi vakaları ile domuzlarda yakın
geçmişte görülmüş veya şu anda var olan hastalık vakaları
arasında bir bağlantı bulunamamıştır. Yine de, hasta domuzlarla
ilişkiyi en aza indirmek ve hasta hayvanları ilgili kurumlara
bildirmek gereklidir.
Bir kişinin bu etkeni
domuzlardan alabilmesi için enfekte domuzlarla kapalı ortamda
uzun bir süre bir arada bulunması gerekmektedir. Hayvanların
bakımı ile kesim ve kesim sonrası etin işlenmesi sırasında
hijyen prensiplerine uyulması özellikle önemlidir. Hasta veya
hastalıktan ölmüş olan hayvanlar kesim ve işleme sürecinden uzak
tutulmalıdır. Etin en az 70 derecede pişirilmesi virüslerin
ölmesini sağlayacaktır.
Enfekte
insanlardan bulaşacak hastalığa karşı korunma nasıl olmalıdır?
Geçmişte, domuz gribi
insanlarda genellikle hafif seyreden bir enfeksiyona neden
olmuştur. Fakat, şu anda Meksika’da hastalık daha şiddetli
seyretmektedir. A.B.D’ de konfirme edilen vakaların hiçbirisinde
hastalık şiddetli seyretmemiş, hastalar hastaneye yatırılmadan
tedavi edilebilmişlerdir.
Kendimizi bu hastalıktan korumak
için aşağıdaki basit önlemleri alabiliriz:
- Hasta görünen, ateşi olan veya
öksüren insanlardan uzak durun.
- Ellerinizi su ve sabunla sık sık
yıkayın.
- Sağlıklı bir yaşam sürün: İyi uyku,
besleyici yiyecekler ve fiziksel olarak aktif olmak
bağışıklık sisteminizi güçlü tutar.
Eğer evinizde domuz gribi ile
enfekte olmuş bir insan varsa;
- Bu kişiyi, evin ayrı bir bölümüne
yatırın
- Bu kişinin bakımını yaparken, ağız
ve burnunuzu mümkünse ticari olarak da satılan bir medikal
maske ile kapatın.
- Hasta kişiye her temastan sonra
ellerinizi su ve sabunla iyice yıkayın.
- Hastanın bulunduğu odayı iyice
havalandırın.
- Çevreyi, ev temizlik malzemeleri
yardımıyla mümkün olduğunca temiz tutun.
Domuz
Gribi Hastalığına yakalandığınızı düşünüyorsanız ne
yapmalısınız?
Eğer kendinizi hasta
hissediyorsanız, yüksek ateş, öksürük ve boğaz ağrısından
şikayetçi iseniz?
- Evinizde kalın. İşyerinizden,
okuldan ve kalabalık ortamlardan uzak durun.
- Dinlenin ve bol bol sıvı gıda alın.
- Hapşırırken veya öksürürken
ağzınızı ve burnunuzu kağıt mendille kapatın ve daha sonra
bu mendili atmayı unutmayın.
- Ellerinizi su ve sabunla sık sık
yıkayın. Özellikle hapşırdıktan ve öksürdükten sonra
ellerinizi yıkamayı unutmayın.
- Aile ve arkadaşlarınıza hastalık
hakkında bilgi verin ve başka insanlarla ilişki kurulmasını
gerektiren ev işlerini (alışveriş gibi) başkalarının
yapmasını sağlayın.
Eğer hastaneye gitmeniz
gerekiyorsa;
- Hastane veya doktorunuzu önce
telefonla arayın ve durumunuzu anlatın. Neden domuz
gribinden şüphelendiğinizi söyleyin.( Mesela hastalığın
görüldüğü bir ülkeye gidip geri dönmüşseniz bu bilgiyi
paylaşmalısınız). Size doktorunuz tarafından verilen
tavsiyelere uyun.
- Eğer hastaneyi önceden aramanız
mümkün değilse, hastaneye varır varmaz durumunuzdan
insanları haberdar edin.
- Hastaneye seyahatiniz boyunca
ağzınızı ve burnunuzu kapalı tutun.
DERLEYEN:
Vet. Hek. Hayri YENİYURT
KAYNAK :
Dünya sağlık örgütü (WHO)
|
