Koyun Yetiştiriciliği

1. Koyunların Sınıflandırılması
2. Damızlık seçimi
3. Gebelik ve kuzulama
4. Koç katımı
5. Kuzu büyütme
6. Koyunlarda hayvan refahı

Yerli Koyun Irkları

1. Acıpayam koyunu
2. Akkaraman koyunu
3. Asaf koyunu
4. Bafra koyunu
5. Bandırma koyunu
6. Çapar koyunu
7. Çine Çaparı koyunu
8. Dağlıç koyunu
9. Gökçeada koyunu
10. Güney Karaman koyunu
11. Hasak koyunu
12. Hasmer koyunu
13. Herik koyunu
14. Hemşin koyunu
15. İvesi koyunu
16. Kamakuyruk koyunu
17. Karacabey Merinos koyunu
18. Karayaka koyunu
19. Kıvırcık koyunu
20. Malya koyunu
21. Menemen koyunu
22. Morkaraman koyunu
23. Norduz koyunu
24. Ödemiş koyunu
25. Orta Anadolu Merinos koyunu
26. Pırlak (Pırıt) koyunu
27. Ramlıç koyunu
28. Sakız koyunu
29. Sönmez koyunu
30. Tahirova koyunu
31. Tuj koyunu
32. Türk Geldi koyunu

Yabancı Koyun Irkları

1. Bergamasca koyunu
2. Bizet koyunu
3. Border Leicester koyunu
4. Bovec koyunu
5. Charolais koyunu
6. Cheviot koyunu
7. Churro koyunu
8. Columbia koyunu
9. Corriedale koyunu
10. Cotswold koyunu
11. Doğu Friz koyunu
12. Damare koyunu
13. Dorper koyunu
14. DorsetDown koyunu
15. DorsetHorn koyunu
16. Exmoor Horn koyunu
17. Fin koyunu
18. Gotland koyunu
19. Gözlüklü koyunu
20. Gri Yüz koyunu
21. Hampshire koyunu
22. Han koyunu
23. Herdwick koyunu
24. Hissar koyunu
25. Iceland koyunu
26. Ile de France koyunu
27. Jacop koyunu
28. Kajli koyunu
29. Kamerun koyunu
30. Karaburun koyunu
31. Karagül koyunu
32. Katahdin koyunu
33. Lacaune koyunu
34. Langhe koyunu
35. Leicester koyunu
36. Lincoln koyunu
37. Meatmaster koyunu
38. Merinos koyunu
39. Moorschnucke koyunu
40. Norflok Horn koyunu
41. Ouessant koyunu
42. Oxford koyunu
43. Panama koyunu
44. Persian koyunu
45. Polwarth koyunu
46. Racka koyunu
47. Rambouillet koyunu
48. Rhon koyunu
49. Romanov koyunu
50. Romandale koyunu
51. Romney koyunu
52. Rough Fell koyunu
53. Ryeland koyunu
54. Santa cruz koyunu
55. Scotish Blackface koyunu
56. Shropshire koyunu
57. Skopelos koyunu
58. Skudde koyunu
59. Southdown koyunu
60. Suffolk koyunu
61. Targhee koyunu
62. Texel koyunu
63. Texel Blue koyunu
64. Tilki (Fuchssachaf)  koyunu
65. Wensleydale koyunu
66. Wurttemberg koyunu
67. Van Rooy koyunu
68. Vendeen koyunu
69. Zwartbles koyunu

Yabani Koyun Irkları

1. Aoudad koyunu
2. Mouflon koyunu
3. Soay koyunu

KOYUNLARDA DAMIZLIK SEÇİMİ

    Koyun yetiştiriciliğinde verim artışı sağlamak için öncelikle en iyi koyunların ve koçların seçimleri gereklidir. Buna damızlık seçimi denir.

   Koyunlarda damızlık seçimi nasıl yapılır?

   Seçimde dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır;

1. Kuzu verimi açısından seçimde şunlar yapılmalıdır;
   • Dişi ve erkek kuzuların kuzu verimi yönünden seçiminde, ikiz ya da çoğuz doğmuş olmaları yanı sıra analarının kuzu verimlerine bakılmalı
   • Anaç koyunların kuzu verimi yönünden seçiminde, ilk iki kuzulama sonuçlarına bakılarak ikiz doğurmuş olanlara şans tanımalı, ayrıca ikizliği yüksek ana babadan gelmeleri de göz önünde tutulmalı.
   • Koçların kuzu verimi yönünden seçiminde ise, ikiz yada çoğuz doğmuş olmaları yanı sıra analarının ikizliğine de bakılmalıdır.
2. İri kuzular elde etmek için, iri analar damızlıkta alıkonulmalı ayrıca sütten kesimde erkek ve dişi kuzuların ağırlığına dikkat edilmelidir. Bunun yanında kuzuların iştahına da bakılmalıdır.
3. Koyunların süt verimi açısından seçiminde günlük süt verimi yüksek olan koyunlara şans tanınmalı, aynı zamanda meme aynalarına, meme başı uzunluğu ve iriliğine bakılmalıdır.
4. Yapağı(yün) verimi açısından seçiminde ise ilk kırkım ağırlığını dikkate almak yeterlidir.
5. Koyun ıslahında iki ya da üç özellik birlikte dikkate alınır. Bu nedenle seçim yapılırken verimler arasında ilişkiler göz önünde tutulmalıdır.
6. Seçimler yapılırken verimler ile koyunların vücut yapısı arasında ki ilişkilerde bilinmelidir;
   • Sütçü koyun ırkları, genellikle yüksek bacaklı, sallı ve uzun vücutlu, ince ve uzun kemikli olurlar.  Geniş bir meme aynasına sahiptirler.
   • Et ve et-yapağı tipi koyun ırkları ise derin vücutlu, geniş ve dolgun sağrılı, sütçü ırklara göre daha iri kemikli ve daha kısa bacaklı olurlar.
7. Seçilecek kuzu, koyun ve koçlar ait olduğu ırkın en iyi örnekleri olmalıdır. Kalıtsal kusurları olmamalıdır.
8. Koçlar seçilirken yukarda belirtilen özeliklere ek olarak, hayaları birbirine eşit ve büyük, aşım isteklerinin yüksek olmalarına özen gösterilmelidir. Bu özeliklere sahip koçların meni (ersuyu) verim özelikleri en yüksek düzeydedir ve çiftleştikleri koyunların gebe kalma oranları yüksektir.  Diğer yandan böylesi koçların kızlarının da verimleri yüksek olur.

   Koyunların verimlerine bakarak yapılan seçimin yanında her yıl hastalık ve yaşlılık gibi nedenlerde koyunların bir bölümü sürüden uzaklaştırılır. Buna ayıklama denir. Sürüde seçimle birlikte, her yıl ayıklama yapılmalıdır. Kuzu koyun ve koçların ayıklanmasında göz önüne alınacak noktalar şunlardır;

• Topallık, ayak bozukluğu, alt ya da üst çenenin kısa olması gibi kalıtsal kusurlara sahip kuzular ile zayıf doğan ve hızlı gelişmeyen kuzular damızlık dışı bırakılır.
• Bir yıl kısır kalmış koyunlar, canlı ağırlığı yüksek ise bunlara bir yıl daha üreme şansı verilebilir. Bununla birlikte, iki yıl üst üste kısır kalan koyunlar damızlıktan çıkartılır.
• Doğum yaptığı halde kuzularına iyi bakmayan, kuzuları zayıf doğan ve hızlı gelişmeyen koyunlar sürüden çıkartılır.
• Çabuk kuruya çıkan ve süt verimleri düşük olan koyunlar ayıklanır.
• Yaşlanan koyunlar sürüden ayıklanır. Bu yaş sınırı ırka göre değişmekle birlikte 6–8 yaş olarak kabul edilir. Dişlerinde dökülmüş olması ayıklama sebebidir.

  DERLEYEN: Vet. Hek. Hüseyin DEMİRTAŞ