|
COENURUS CEREBRALİS
(DELİBAŞ HASTALIĞI)
Polycephalus
multiceps adlı köpek
tenyasının larva
şekillerinin meydana
getirdiği bir
hastalıktır. Larva
dönemindeki tenyanın
adı coenurus
celebralis’tir. Bu
nedenle hastalık
coenuriasis olarak
adlandırılır.
Hastalık koyun,
keçi, sığır, at,
vahşi ruminantlar ve
bazen insanlarda
görülür. Coenurus’a
hayvanlar arasında
en çok koyunlar
duyarlıdır.
Koyunlarda yaptığı
hastalığa
‘’DELİBAŞ’’
hastalığı adı
verilir.
Etiyolojisi,
Epidemiyolojisi ve Patogenez:
Ölen ve ya kesilen
coenuruslu
hayvanların
beyinlerini yiyen
köpeklerin daha az
olarakta tilki ve
kurtların
bağırsaklarında
olgun tenyalar
meydana gelir.
Köpeklerin
gaitalarıyla meraya
saçılan tenya
yumurtaları merada
otlayan koyunlar
tarından otlarla
birlikte alınır.
Duedonumda
yumurtadan çıkan
larvalar bağırsak
mukozasını geçerek
kan dolaşımına dahil
olur ve vücuda
dağılır. Bu
larvalardan sadece
merkezi sinir
sistemine (
özellikle beyin ve
omuriliğe )
ulaşanlar gelişme
şansı bulurlar.
Organizmanın diğer
bölgelerine gidenler
kısa sürede
ölmektedir. Beyine
yerleşen larvalar
burada gelişmelerine
devam ederek
içerisinde çok
sayıda onchoper
ihtiva eden keseler
meydana getirirler.
Gittikçe büyüyen
kese beyin dokusuna
basınç yaparak onu
atrofiye uğratır.
Coenurus yavaş
gelişen bir larva
olup enfeksiyondan
ancak 6-8 ay sonra
azami büyüklüğünü
almaktadır. Coenurus
celebralis
genellikle beyin
ventrikuluslarına,
bazen hemispherler
arasına, en çok ise
hemispherle
cerebellum arasına
yerleşmektedir.
Merkezi sinir
sistemindeki
lezyonlar 3 ayrı
patojenik
mekanizmanın sonucu
olarak ortaya
çıkabilir.
-
Encephalitisle
sonuçlanan çok
sayıda
olgunlaşmamış
tenyanın merkezi
sinir sistemine
invazyonu
-
Serebrospinal
sıvının
drenajının
engellenmesi
-
Beyin içi
basıncı artıran
büyük beyin
kistlerinin
gelişimi
Bu etkiler sonucu
beyinde basınç
atrofileri ve nekroz
gelişir. Böylece
hastalığın klinik
belirtileri ortaya
çıkar.
Semptomlar:
Hastalığın ilk
klinik belirtileri
invazyondan 3-4
hafta sonra başlar.
Hayvanda durgunluk,
sürünün gerisinde
kalma, sağa sola
koşma, anlamsız
hareketler, diş
gıcırdatma gibi
davranış
bozuklukları
görülür. Bu dönem
yumurtadan çıkan
larvaların beyin
içersindeki göç
dönemidir. Birkaç
gün sonra bu
semptomlar kaybolur.
Bazı hastalar bu
dönemde ölebilir.
Tanısı zor olan bu
devreden sonra
hastalar 3-5 ay
kadar normal
görünürler. Bu dönem
boyunca beyine
yerleşen kist büyür
ve beyine yaptığı
basınç sonucu tipik
klinik belirtiler
ortaya çıkar. En
karakteristik klinik
bulgular invazyondan
2-7 ay sonra oluşan
lokomotor
semptomlardır. Bu
dönemde durgunluk,
yürümede
düzensizlik, sürünün
gerisinde kalma,
amourosis, başın
kistin geliştiği
tarafa doğru eğik
tutulması, başı
zaman zaman duvara
ve yere dayama, yemi
ağızda unutma,
çiğnemede
düzensizlik,
yürütüldüğü zaman
daire çizecek
şekilde yürüme gibi
semptomlar oluşur.
Beyin üzerindeki
kistler hiperestezi,
diş gıcırtısı,
salivasyon ve
konvülzyon,
cerebellumdaki
kistler denge
bozuklukları,
medulla spinalisin
bel bölgesindeki
kistler ise arka
ekstremiteler ve
pelvis organlarında
felçlere neden
olurlar. Sinirsel
belirtiler giderek
daha belirgin hale
gelir. Bu dönem
1-1.5 ay sürebilir.
Hasta hayvanların
%90’ından fazlası
zayıflama, kuvvetten
düşme ve ilerleyen
felçler yüzünden
ölürler.
Diagnoz:
Klinik semptomlar
coenurosis süphesi
doğurur. Sinirsel
semptomların yaşlı
hayvanlarda
görülmemesine
karşın, o yıl ilk
kez meraya çıkmış
olan kuzularda ve
oğlaklarda görülmesi
bu süpheyi
kuvvetlendirir.
Hasta kuzuların
birkaç kez
döndürüldükten sonra
serbest
bırakıldığında bir
süre daha dönmeye
devam etmeleri
teşhiste önemli bir
bulgudur. Kesin
teşhis otopside
kisti görmekle
konur.
Proflaksi:
Hastalığın kontrolü
için çoban
köpeklerine sistemik
olarak tenya
tedavisi uygulamak
ve kesilen
koyunların
başlarının köpeklere
yedirilmemesi
gerekir.
Tedavi:
Veteriner Hekiminize
danışınız!
Derleyen:
Veteriner Hekim
Tolga GÜNDÜZ
Kaynak:
|
