PİTYALİSMUS
(SALİVATİON) VE PSEUDOPİTYALİSMUS (SİALORRHOE)
Tükürüğün fazla miktarda salgılanarak ağızdan akması pityalismus,
normal salgılanan salyanın yutulamaması nedeniyle ağızdan akması
pseudopityalismus olarak ifade edilir.
Etiyoloji:
-
Tükürük
bezlerinin primer hastalıkları (yangı, taş, kist, abse vs.),
-
Ağız
boşluğundaki lokal irritasyon ve yangılar (stomatitis, glossitis,
diş bozuklukları, ağız boşluğundaki yabancı cisimler, tümörler
ve diğer mukozal defektler, acı ve tahriş edici bitkilerin
alınması vs.),
-
Merkezi
sinir sistemi hastalıkları ve bozuklukları (kuduz, yalancı
kuduz, botilismus, epileptoid nöbetler)
-
Kramp
ve konvulsiyonlarla seyreden nöyromusküler iletim bozuklukları (tetanus,
tetaniler),
-
Çeşitli
zehirlenmeler (bizmut, civa, kurşun, arsenik, organik fosforlu
insektisitler ile zehirlenmeler, mikotoksikozis vs.),
-
Stomatitis
ile seyreden enfeksiyoz hastalıklar (Bkz. stomatitis),
parazitler (sülük),
-
Tedavi
amacıyla parasempatik etkili ilaçların (karbamilkolin,
pilokarpin, asetilkolin, arekolin) kullanılması sonucu oluşur.
Pseudopityalismus,
yutmanın ağrılı olduğu veya yutma güçlüğüne neden olan
hastalıklarda, özellikle dil, dudak ve farenks felçlerinde, çene
kemiği kırık ve çıkıklarında, farengitis, özefagus tıkanması
olaylarında görülür.
Hastalık
belirtileri:
-
Öncelikle ağız şapırdatma, boş çiğneme hareketleri ve
ağızdan bol salya akışı dikkati çeker.
-
Bakteriyel
enfeksiyon bulunmadıkça salya açık renkte, iplik tarzındadır.
Batık yabancı cisimlerde, paraziter hastalık-larda, yangılı ve
tümöral hastalıklarda salya kanlıdır. Bakteriyel enfeksiyonlarda
irinli ve pis kokuludur.
-
Pseudopityalismus’ta
mekanik engelin derecesine, felcin yaygınlığına ve yerleştiği
yere bağlı olarak alt dudaklar ve çeneden sürekli olarak salya
akar. Yine dil, çene ve farenks felcinin belirgin bulguları
(dilin ağızdan sarkması, alt çenenin düşmesi, yutma refleksinin
kaybı) görülür.
-
Enfeksiyöz
hastalıklar, zehirlenmeler ve sentral sinir sistemi
hastalıklarında asıl hastalığın semptomları da bulunur.
Sağaltım:
-
Salya
akışına neden olan asıl hastalığın tedavisinden veya nedenin
ortadan kaldırılmasından ibarettir. Örneğin; ağızda irkilti veya
yangı varsa ağız temizlenmeli, yabancı cisimler
uzaklaştırılmalıdır. Çene kırıkları ve çıkıkları tedavi
edilmelidir. Organik fosforlu insektisit zehirlenmelerinde
atropin sulfat uygulamaları yanında oksim preparatları (toksogonin,
2 PAM vs.) kullanılır.
-
Esas
neden bulununcaya kadar atropin sulfat (sığırlara 30–80 mg)
verilerek salivasyon geçici olarak durdurulabilir. Sinirsel
fonksiyon bozukluklarında sedativler ve trankilizanlar faydalı
olabilir.
EDİTÖR:
Prof. Dr. Yusuf GÜL
KAYNAK: Geviş Getiren Hayvanların
İç Hastalıkları
|