Veteriner.CC
 Ana Sayfa Hastalıklar Özefagus tıkanması
 

Hastalıklar

Veteriner.CC Hastalıklar
  1. Abomazum Deplasmanları Yeni içerik
  2. Abomazum Ülseri Yeni içerik
  3. Agalaksia
  4. Akut Metritis (Rahim İltihabı) Yeni içerik
  5. Akut rumen asidozu
  6. Apityalismus
  7. Bakteriyel Böbrek hastalığı
  8. Basit İndigesyon Yeni içerik
  9. Brucellozis
  10. Botulismus
  11. B.S.E. (Deli Dana Hastalığı)
  12. Buzağı ishalleri
  13. Cryptosporodiosis
  14. Coryza gangrenosa bovum (CGB)
  15. Çiçek Hastalığı
  16. Delibaş Hastalığı (Coenurus Cerebralis) Yeni içerik
  17. Dil Hastalıkları
  18. Diş Hastalıkları
  19. Domuz Gribi
  20. EHD - Geyik Hastalığı
  21. Ektima Yeni içerik
  22. Enterotoksemi
  23. Farengitis
  24. Gebelik Toksemisi Yeni içerik
  25. Hipokalsemi (Süt Humması) Yeni içerik
  26. Kara Hastalık
  27. Keçi ciğer ağrısı
  28. Ketozis Yeni içerik
  29. Kıl Dökülmesi Yeni içerik
  30. Kızıl ağız hastalığı (Yersiniosis)
  31. Kronik rumen asidozu
  32. Kuduz (Rabies)
  33. Kurşun Zehirlenmesi (Plumbism)
  34. Listeriozis
  35. LSD
  36. Mantar (Darmatomikozis) Yeni içerik
  37. Mastitis Yeni içerik
  38. Mavi Dil Hastalığı (Bluetongue)
  39. Nokra (Hypodermosis) Yeni içerik
  40. Omasum konstipasyonu
  41. Oestrus ovis (Burun Kurdu) Yeni içerik
  42. Ön Mide Hastalıkları
  43. Özefagus daralması
  44. Özefagus genişlemesi
  45. Özefagus spazmı
  46. Özefagus tıkanması
  47. Özefagus yangısı
  48. Pika Yeni içerik
  49. Piyeten
  50. Pityalismus
  51. Pneumoni (Akciğer Enfeksiyonu) Yeni içerik
  52. RPT
  53. Rumen Timpanisi Yeni içerik
  54. Siğil (Kutan Papillamatoz) Yeni içerik
  55. Stomatitis
  56. Şap
  57. Şarbon (Antrax)
  58. Tetanoz
  59. Toxoplasmosis
  60. Tüberküloz
  61. Tükrük bezinin yangısı
  62. Tükrük taşı
  63. Üç gün Hastalığı
  64. Yanıkara
  65. Yutak hastalıkları
  66. Yün Yeme Hastalığı Yeni içerik

ÖZEFAGUS TIKANMASI (Obstuctio Oesophagie)

   Özefagus lumeninin iyi parçalanmamış gıda maddeleri veya yutulan yabancı cisimler tarafından kısmen veya tamamen tıkanması halidir. En çok sığırlarda daha seyrek olarak koyun ve keçilerde gözlenir.

   Etiyoloji:

  • İyice parçalanmadan hayvanlara verilen şalgam, turp, elma, pancar, ayva, patates, mısır koçanı, lahana parçaları ve havuç gibi yumru yiyecekler ve meyvalar, gıda niteliğinde olmayan yabancı cisimler (odun ve cam parçaları, kemik, plastik vs.) yutulduklarında peristaltik hareketlerin etkisiyle özefagus'un belli bir yerine kadar ilerler, oradan ileri geçemezler ve tıkanmalara neden olurlar.

  • Hayvanlarda özefagus mukozasının yangısı ve yaralanmasını takip eden daralmalar ile özefagus haricindeki çeşitli şişkinliklerin (abse, tümör vs.) ve mediestinal lenf yumruları büyümesi (tüberküloz, lökozis) sonucu oluşan kompresyonlar özefagus tıkanması riskini artırır.

  • Özefagus spazmı ve N. vagus'un tahribatına bağlı  kardia spazmı gibi durumlarda da tıkanmalar görülebilir.

   Semptomlar:

  • Özefagus tıkanması tam veya parsiyal olabilir. Predileksiyon yerleri özefagusun başlangıcı, göğüs girişi, kalp basisinin üst yarım bölgesi ve diafrağmanın önüdür.

  • Tıkanıklık şekillenir şekillenmez semptomlar hemen başlar.

  • Tam tıkanmalarda hayvan derhal yemden kesilir, su içemez, yutulan yemler geri gelir. Eğer tıkanma rumene yakın kısımlarda ise hayvan yemini başını sağa sola sallayarak yutar, fakat antiperistatik bir hareketle (bu hareket dışardan da gözlenebilir) tekrar dışarı atar, tıkanma yeri eğer ön kısımlarda ise hayvan gıdayı yutamaz ve ağızdan hemen geri düşürür.

  • Özefagus tıkanmalarında baş ve boyun ileri uzatılır. Salivation, huzursuzluk ve korku hali vardır. Yutulamayan salyanın larenkse kaçması öksürüğe yol açabilir.  Boş çiğneme hareketleri ve öğürme görülür.

  • Özellikle sığırlarda en önemli semptom ruktusun kaybolması sonucu rumende kitle halinde gaz birikmesi (akut sekunder timpani) halidir. Buna bağlı olarak solunum güçlüğü de şekillenir.

  • Tıkanma servikal kısımda ise lokal semptomlar gözlenir. Burada boynun sol tarafında oesophagusun tıkanan bölgesinde bir şişlik gözlenir ve palpasyonla da tıkayan cisim hissedilir. Bazen tıkanan yerin ön tarafında gıda birikmesi sonucu özefagus sucuk gibi ele gelir.

  • Sonda uygulandığında sonda rumene ulaşmaz. Sonda ile tıkanan yeri tespit etmek mümkün olur.

  • Kısmi tıkanmalarda klinik semptomlar çok belirgin değildir. Öncelikle iştahsızlık ve yutma güçlüğü görülür. Bir miktar su ve tükürük yutulabilir, rumen timpanisi şekillenmeyebilir veya hafif olabilir.

  • Özefagus daralması, genişlemesi veya çevredeki abse ve tümörlerin kompresyonu sonucu şekillenen sekunder tabiattaki özefagus tıkan-maları yavaş şekillenir, semptomlar gittikçe şiddetlenir ve nüksedici karakterdedir. Hayvan normal gıdalarla beslense dahi sık sık tıkanma tablosu ile karşılaşılabilir. Bu olgular da tıkanma tam olmadığı için bir gün sonra semptomlar kendiliğinden ortadan kalkar. Bir süre sonra yine görülür.

   Tanı ve Ayırıcı Tanı:

  • Özefagus tıkanmasının yeri, derecesi, nedeni ve seyrinin zamanında tesbiti hem diagnoz hem de tedavi açısından önemlidir.  Hayatı tehdit eden komplikasyonlar da (en korkulan komplikasyonlar gangrenli pnömoni, özefagusun perforasyonu ve basınç nekrozudur) beklendiği için klinik semptomlar (özellikle psöydosalivasyon ve akut sekunder rumen timpanisi)  ve özefagusun dışardan palpasyonu yanında (servikal bölgedeki tıkanmalarda lokalizasyonu tesbit etmek için), akciğerlerin oskültasyonu ve özefagusun sondalanması gereklidir. Sondanın uç kısmının kan, irin veya doku parçaları ile bulaşık olup olmadığı kontrol edilmelidir.

  • Salivasyon, rumen timpanisi (akut primer ve kronik rezidiv timpani) ve böğürme görülen hastalıklar ile karışabilir. Salivasyon ile seyreden hastalıklarda rumen timpanisi yoktur. Diğer timpani olgularında salivasyon gözlenmez. Böğürmenin görüldüğü kuduz, botulismus ve kurşun zehirlenmesi gibi hastalıklarda ise timpani görülmediği gibi merkezi sinir sistemi ile ilgili semptomlar da mevcuttur. Ayrıca yutak felci, özefagus  dilatasyonu ve stenozu ile de karıştırılmamalıdır. Bu hastalıklar daha ziyade yavaş gelişirler.

  • Özofagitisleri sonda uygulayarak tıkanmadan ayırt etmek mümkündür. Çünkü özofagitislerde sonda uygulandığında hayvan ağrı duysa bile sonda özefagusu rahat geçer, rumene ulaşır. Akut primer timpaniler de yine sonda uygulaması ile akut sekunder timpanilerden ayırt edilir.

   Hastalığın Seyri:

  • Spontan olarak iki saat sonra aşağı kayması: Tükrük nedeniyle yumuşama ve kayganlık, krampların belli bir süre sonra çözünmesi veya transport esnasında kayma sonucu rumene düşebilir.

  • Ahırdaki olaylarda hemen dikkati çekebildiğinden acilen müdahale söz konusu olabilir. Ancak merada gözden kaçabilir ve hemen görülmeyebilir. Böyle olaylarda şiddetli derecede rumen timpanisi nedeniyle asfeksi sonucu ani ölüm olayları gözlenir.

  • Özefagus mukozasında olaydan 6-12 saat sonra basınç nekrozları gelişebilir.

  • Özefagus mukozası ve kaslarında yaralanmalar ve perforasyonlar oluşabilir.

  • Nadiren aspirasyon pnömonisi  ve peritonitis (hayvan sahipleri tarafından rumenin delinmesi veya trokar tatbiki sonrası) gözlenebilir.

   Prognoz:

   Yeni tıkanmalarda (6 saate kadar) nisbeten iyidir. Uzun süren tıkanmalarda (12–24 saatten fazla) kötüdür. Asfeksiden ölme tehlikesi vardır.

   Tedavi:

  • Veteriner Hekiminize danışınız!

  • Tedavide amaç tıkayan kitleyi ya ağza getirerek çekmek veya iterek rumene düşürmektir.

  • Müdahaleleri kolaylaştırmak için hayvan sıkıca tespit edilir ve meyilli bir yere çekilir. Eğer asfeksi tehlikesi varsa ilk önce ince bir trokarla rumene punksiyon yapmalı ve tıkanıklık giderilinceye kadar orda bırakılmalıdır. Tıkanıklığa sebep olan maddeyi uzaklaştırmada uygulanan metodlar farklıdır.

  • Bunlar; kayganlaştırıcı ilaç kullanma (likit yağlar vs.), kusturucu veya peristaltik artırıcı ilaçlar, salya söktürücü ilaçlar, dışarıdan elle veya penslerle masajlar yapma ve ağız yolundan çıkarma (el veya tel halkalarla), sonda uygulamaları, basınçlı hava verme (Yağlı bir burun-meri sondası tıkanma yerine kadar itilir. Kısa bir süre kompressörden hava basılır.), su ile yıkama (Burun-meri sondası tıkanma yerine kadar itildikten sonra yaklaşık 250 ml kadar su verilir. Tıkanma yerinde sonda üflenir. Verilen su miktarı artırılır, su hemen tekrar geri alınır.) ve nihayet özofagotomi gibi metodlardır. Hepsinin de riskleri vardır.

  • Bilhassa özefagus kramp halinde iken kayganlaştırıcı, salya söktürücü, peristalitik artırıcı ilaçları kullanmak kesinlikle kontrendikedir (gangrenli pnömoni tehlikesi). Bu durumda ya krampın kendiliğinden geçmesi beklenmeli veya spazmolitik ilaçlarla (%50'lik novalgin) krampı çözmelidir. Sığırlarda kramp çözüldükten sonra yem maddeleri 1-2 saat içinde yutulabilir veya organik karekterde ise yumuşayarak rumene kayabilir. Tabi böyle durumlarda rumende timpani tehlikesi giderilmelidir.

  • Şayet kendiliğinden rumene düşmezse; tıkanmanın bertaraf edilmesini kolaylaştırmak için spazmolitik (%50'lik novalgin, i.v.)  veya trankilizan (rompun) ilaç uygulandıktan sonra hayvanın başı aşağı eğilir, tıkanma eğer boyun bölgesinde ise Sulcus jugularis'in iki yanında parmaklarla arkadan öne doğru sıvazlanarak cisim farenkse doğru itilir, bir yardımcı el ile ağızdan çıkarılır. Bu müdahale başarısız olursa veya cisim göğüs boşluğunda tıkanma yapmışsa sert bir sonda (lastik, plastik veya madeni) özefagusa sokulur, kayganlık oluşturmak için sonda içine bir fincan zeytinyağı dökülür. Tıkayan cisim rumene doğru itilir.

  • Bu ilk müdahaleler sırasında başarılı olunmazsa asfeksi tehlikesi de dikkate alınarak sol açlık çukurluğundan trokarla punksiyon yapıp gaz dışarı alınmalı ve tıkanıklık giderilinceye kadar orada bırakılmalıdır. Böylece yabancı cismin rumene doğru itilmesi de bir ölçüde kolaylaşmış olur. Bunlar sonuçsuz kalırsa tirbişonlu özel madeni sondalarla mantar çıkartır gibi cisim dikkatlice çıkarılır veya parçalanır. Bunun için sonda yabancı cisme değinceye kadar sokulur, tribişonun bağlı olduğu mandren kendi ekseni etrafında döndürülerek yabancı cisim tespit edilir.

  • Sonda yavaş yavaş çekilerek cisim çıkartılır. Çıkarılamazsa parçalanır. Burada özefagusun yaralanma tehlikesi bulunduğundan çok dikkat edilmelidir. Direkt kardianın ön kısmında kalan yabancı cisim rumenotomiden sonra elle alınır veya sonda ile itilir.

  • Tüm denemeler başarısız olursa son çare özofagotomi operasyonudur.

   EDİTÖR: Prof. Dr. Yusuf GÜL

   KAYNAK: Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları

 
Veteriner.CC

Copyright © 2007 - 2021 Veteriner.CC®
Her Hakkı Saklıdır - All right reserved