Veteriner.CC
 Ana Sayfa Hastalıklar Tükürük bezinin yangısı
 

Hastalıklar

Veteriner.CC Hastalıklar
  1. Abomazum Deplasmanları Yeni içerik
  2. Abomazum Ülseri Yeni içerik
  3. Agalaksia
  4. Akut Metritis (Rahim İltihabı) Yeni içerik
  5. Akut rumen asidozu
  6. Apityalismus
  7. Bakteriyel Böbrek hastalığı
  8. Basit İndigesyon Yeni içerik
  9. Brucellozis
  10. Botulismus
  11. B.S.E. (Deli Dana Hastalığı)
  12. Buzağı ishalleri
  13. Cryptosporodiosis
  14. Coryza gangrenosa bovum (CGB)
  15. Çiçek Hastalığı
  16. Delibaş Hastalığı (Coenurus Cerebralis) Yeni içerik
  17. Dil Hastalıkları
  18. Diş Hastalıkları
  19. Domuz Gribi
  20. EHD - Geyik Hastalığı
  21. Ektima Yeni içerik
  22. Enterotoksemi
  23. Farengitis
  24. Gebelik Toksemisi Yeni içerik
  25. Hipokalsemi (Süt Humması) Yeni içerik
  26. Kara Hastalık
  27. Keçi ciğer ağrısı
  28. Ketozis Yeni içerik
  29. Kıl Dökülmesi Yeni içerik
  30. Kızıl ağız hastalığı (Yersiniosis)
  31. Kronik rumen asidozu
  32. Kuduz (Rabies)
  33. Kurşun Zehirlenmesi (Plumbism)
  34. Listeriozis
  35. LSD
  36. Mantar (Darmatomikozis) Yeni içerik
  37. Mastitis Yeni içerik
  38. Mavi Dil Hastalığı (Bluetongue)
  39. Nokra (Hypodermosis) Yeni içerik
  40. Omasum konstipasyonu
  41. Oestrus ovis (Burun Kurdu) Yeni içerik
  42. Ön Mide Hastalıkları
  43. Özefagus daralması
  44. Özefagus genişlemesi
  45. Özefagus spazmı
  46. Özefagus tıkanması
  47. Özefagus yangısı
  48. Pika Yeni içerik
  49. Piyeten
  50. Pityalismus
  51. Pneumoni (Akciğer Enfeksiyonu) Yeni içerik
  52. RPT
  53. Rumen Timpanisi Yeni içerik
  54. Siğil (Kutan Papillamatoz) Yeni içerik
  55. Stomatitis
  56. Şap
  57. Şarbon (Antrax)
  58. Tetanoz
  59. Toxoplasmosis
  60. Tüberküloz
  61. Tükrük bezinin yangısı
  62. Tükrük taşı
  63. Üç gün Hastalığı
  64. Yanıkara
  65. Yutak hastalıkları
  66. Yün Yeme Hastalığı Yeni içerik

TÜKÜRÜK BEZİNİN YANGISI (SİALOADENİTİS)

    Evcil hayvanlarda yaygın olmamasına rağmen parotis bezinin sialoadenitisi (Parotitis) sığırlarda önemlidir. Sığırlardaki tükrük bezleri şekil 1’de gösterilmiştir.

  • Parotis bezinin sialoadenitisi (Parotitis)

  • Submandibular bezin sialoadenitisi (Sialoadenitis submandibularis)

  • Sublingual bezin sialoadenitisi (Sialoadenitis sublingualis)

   Parotis Bezinin Sialoadenitisi (Parotitis):

   Kulak altı tükrük bezinin (Gl.parotis) yangısı demektir. Parotis yangılanması primer ve sekunder, spesifik ve unspesifik, diffus-parenkimatöz ve irinli-abseleşen, ayrıca akut ve kronik yangılanma şeklinde ayırt edilir.

   Etiyoloji:

  • En önde gelen neden harici travmalardır.

  • Primer unspesifik parotitler genelde tükrük kanalından irin etkenlerinin girmesiyle oluşur. Ayrıca kılcık, kıl vs. yabancı cisimlerin veya tükrük taşlarının stenon kanalını tıkaması sonucu tükrük salgısının bez üzerine basınç yapması da yangıya yol açar.

  • Komşu organlardaki yangı olaylarının (bilhassa stomatitis, gingivitis) bez dokusuna bulaşmasıyla parotitis şekillenebilir.

  • Spesifik enfeksiyon etkenleri (bilhassa atlarda gurm, sığırlarda aktinobasillozis, ayrıca tüberküloz, respiratorik  viral enfeksiyonlar vs.) kan veya lenf yoluyla buraya ulaşabilir.

  • İnsanlardaki kabakulak hastalığı (Parotitis epidemica) virusuna identik bir virusun sığırlarda da salgın halinde parotitis yaptığı bildirilmiştir.

  • A avitaminozis parotis'in yangılanması için predispoze bir faktördür.

   Hastalık Belirtileri:

   Akut yangılarda:

  • Parotis bölgesinde genellikle tek taraflı, disseminant veya diffuz, sıcak ve ağrılı şişkinlik bulunur. Bu şişkinlik kulak altından Angulus mandibularis’e kadar uzanır. Yangı uzun süre devam ederse diğer tarafa da bulaşabilir (Parotitis parenchymatosa).

  • İlgili lenf yumrusunun şişmesi nedeniyle baş az veya çok ileri uzatılmış ve biraz sağlıklı tarafa doğru meyilli tutulur. Ayrıca iştahsızlık, ateş (bilhassa viral enfeksiyonlarda), ağrı nedeniyle geviş getirme ve yutma güçlüğü ve salya akışı bulunur.

  • Gl. mandibularis’in yangısında spatium mandibula’nın ön ve orta bölümlerinde sınırlı, kompakt, ağrılı bir şişlik ile kendini gösterir. Ağız boşluğunun muayenesinde dilin alt kısmında veya yanında karakteristik bu şişlik tesbit edilebilir (Ranula inflammatoria). Bezin ağız boşluğuna dökülme yeri irinle kaplanabilir ve hafifçe sıkıldığında Wharton kanalından irin parçaları gelir.

  • Sialoadenitis sublingualis’te ağız boşluğu zemininin alt tarafında, genellikle tek taraflı, oral ve aboral lokalize olmuş, sınırlı, parlak ve ödematöz bir şişlik bulunur (Ranula inflammatoria).

  • Parotitise yaygın bir ödem eşlik ettiğinden şişkinlik oldukça artar  ve solunum güçlüğüne neden olabilir. Komşu organların hastalığa iştiraki ile de solunum güçlüğü ve yutma güçlüğü oluşabilir.

  • Kokuşma etkenleriyle parotisin enfekte olması sonucu gaz oluşur ve subkutan anfizem şekillenir. İrinli parotitisler abseleşebilir. Abseleşme tam olduğunda fluktuasyon hissedilir. Fakat, apseleşme meydana gelirse yukardaki semptomlara ilaveten stenon kanalından ağıza irin akabilir. Bu abselerde pis kokulu gri-yeşil renkte, doku parçaları ihtiva eden sekret  bulunur. İrinli lezyonlar dışarı açılma eğilimi de gösterebilir ve kalıcı tükrük fistülleri şekillenir.

  • Gl. Parotis’in ileri derecede ve uzun süreli şişkinliklerinde altında seyreden N. Facialis’in tahribatı sonucu fasial felç oluşabilir.

  • Kronik parotitis'de ağrı az veya yoktur. Bezin bulunduğu bölgede düzensiz  ve sert   şişlik bulunur. Bu şişlik çok sayıda apsecikleri ihtiva eder. Hayvan başını serbestçe hareket ettiremez. Bu tablo, bezdeki aktinobasillozise bağlı olarak şekillenebildiği gibi, sert bağ doku şişkinliklerinin sebebi tükrük taşları da olabilir.

  • Primer parotitis'te lezyonlar bez üzerinde sınırlı kaldığı halde, sekunder olaylarda vücudun başka bölgelerinde de asıl hastalığa ait lezyonlar görülebilir.

   Tanı ve Ayırıcı Tanı:

   Klinik semptomlar ve lokal değişikliklere bakarak teşhis kolaydır.  Bununla birlikte diffuz şişkinlikleri; flegmonöz stomatitisler, farenks yangısı ve retrofarengeal lenf yumrusu hastalıklarıyla (aktinobasilloz, löykoz) karıştırmak mümkündür. Ancak detaylı muayenelerle ayırt edilir. Parotis nekrozu olaylarında punksiyon önemli bulgular (gaz kabarcıkları ile karışık, pis kokulu bir sekret) verir. Tanının kesinleşmesi sialograhie (Iodipin’in %10’luk sol.) ile yapılır.

    Hastalığın Seyri:

   Akut olaylarda prognoz  iyi ve tedaviye cevap verir. Kronik olaylarda ise prognoz kötü olup tedavi neticesiz kalır.

    Sağaltım:

  • Tüm olaylarda parenteral antibiyotik (apselerden alınacak materyalin bakteriyolojik muayenesi uygun antibiyotiğin seçimine yardımcı olur) ve sulfonamid tedavisi tavsiye edilir. Enfekte tükrük bezi yangıları 4–5 günlük antibiyotik tedavisini gerektirir. Antibiyotiklerin lokal enjeksiyonları da tavsiye edilebilir.

  • Destekleyici olarak yangılı bölgeye haricen derivatif pomatlar (iyot pomadı, kafur pomadı) sürülür. Sıcak kompresler de yapılarak abseler olgunlaştırılır. Sonra abseler en yüzeysel noktadan ensize edilerek antiseptik solusyonlarla (potasyum permanganat, oksijenli su, lugol mahlûlü, rivanol vs.) lavaj yapılır. Gerekirse iodoforme ile drene edilir.

  • Stenon kanalı tıkanmışsa kanal açılıp yabancı cisim çıkarılır.

  • Kronik parotitislerde tedavi elverişsizdir. Gerekirse, bez içine lugol mahlûlü zerkleri, haricen sert friksiyonlar ve iyot pomadı sürmek, dahilen de iyot tedavisi (Bkz. Aktinobasillozis) yapmak tavsiye edilebilir. Bezin kronik lezyonlu kısımlarının kısmi ekstripasyonu da mümkündür (kanamaya dikkat).

  • Fistüller şirurjikal uzaklaştırılır. Şiddetli salya akışında %0.05’lik atropin sülfat solusyonu enjekte edilir.

   Sublingual Bezin Sialoadenitisi (Sialoadenitis sublingualis):

   Dil altı tükürük bezinin (Gl.sublingualis) yangısı demektir. Ağız boşluğu tabanında dil bandının iki tarafında bulunan Gl. sublingualis’in yangısı ruminantlarda genellikle Sialoadenitis submandibularis ile ilişkili ortaya çıkar. Gl. mandibularis ve Gl. sublingualis major’un sevk kanalları ortak bir deliğe sahip olduğu için genellikle iki bez aynı anda hastalanır.

   Etiyoloji:

   Genellikle stomatitislere bağlı olarak meydana gelir. Bakteriyel enfeksiyonlar veya yaralanmalar sonucu oluşur. Sevk kanallarının tıkanmasıyla salya kistleri oluşur.  Gl. parotis ve Gl. submandibularis’te de görülen, benzeri kistler genellikle travmalar, salya taşları veya bez dokusunun yangısıyla oluşur.

   Hastalık belirtileri:

  • Ağız boşluğu zemininin yan tarafında, genellikle tek taraflı, oral ve aboral lokalize olmuş, sınırlı, parlak ve ödematöz bir şişlik (Ranula inflammatoria) bulunur.

  • Salivasyon, kötü ağız kokusu ve iştahsızlık mevcuttur.

  • İleri devrelerde ara sıra tavuk yumurtası büyüklüğüne varan ve fluktasyon gösteren abse oluşur. Abse bazen kendiliğinden ağız boşluğuna açılabilir.

   Sağaltım:

   Hastalığın başlangıcında ağıza antiseptik lavaj uygulanır. Bu devrede % 3'lük iyot-oksilan solusyonu infiltre edilirse bazen iyileşme sağlanır. Parotitis'deki diğer tedaviler burada da geçerlidir. Abse oluşmuşsa açılıp gerekli tedavisi yapılır.

   Submandibular Bezin Sialoadenitisi (Sialoadenitis submandibularis):

   Çene altı tükrük bezinin (Gl.submandibularis) yangısıdır. Sığırlarda nadiren görülür.

   Etiyoloji:

   Genelde submandibular tükrük bezinin yangısının temelinde stomatitis ve diş hastalıkları bulunur. Bitki kılçıkları veya benzeri yabancı cisimlerin Wharton kanalından girmesiyle irin etkenlerinin beze kadar ulaşması veya kanalın tıkanması sonucu salya akışının engellenmesiyle bez yangılanabilir. Ayrıca köpek ısırması, çarpma ve ezme gibi tavmatik nedenler yangıya neden olabilir. Aktinobasilloz da nedensel faktör olarak bilinir.

   Hastalık Belirtileri:

   Spatium mandibula’nın ön ve orta kısımlarında sınırlı, kompakt, ağrılı bir şişlik ile kendini gösterir. Ağız boşluğunun muayenesinde dilin alt kısmında veya yanında karakteristik bu şişlik tespit edilebilir (Ranula inflammatoria). Bezin ağız boşluğuna dökülme yeri irinle kapanabilir ve hafifçe sıkıldığında Wharton kanalından irin parçaları gelir. Hastalık olayları öncelikle regional lenf yumrularını da kapsar.

   İştahsızlık, çiğneme güçlüğü, başın anormal tutuluşu ve salivasyon gibi semptomlar da bulunabilir.

   Tanı ve Ayırıcı Tanı:

   İyi bir palpasyon ve klinik semptomlar teşhisi sağlar. En fazla lenf yumrusu şişkinlikleri (löykoz, tüberküloz, aktinobasilloz) ile karıştırılabilir. Lenf yumrusu şişkinlikleri kompakt ve iyi sınırlanmış oluşumlar olarak saptanır. Farengitis’ten ayırt edilmelidir. Farengitis’in neden olduğu şişkinlik simetrik olarak ortaya çıkar. Baş aşağı eğik tutulur ve belirgin bir yutma güçlüğü vardır.

   Sağaltım:

   Parotitis'de olduğu gibidir. Muhtemel abse oluşumları ya ağız boşluğu içinden veya dış taraftan açılarak klasik abse tedavisi uygulanır.

   Gl. mandibularis aktinobasillozisi durumunda ise lokal Strepto-penisilin enjeksiyonları ve ayrıca bezin total ekstirpasyonu yapılabilir.

   EDİTÖR: Prof. Dr. Yusuf GÜL

   KAYNAK: Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları

 
Veteriner.CC

Copyright © 2007 - 2021 Veteriner.CC®
Her Hakkı Saklıdır - All right reserved