|
PİYETEN HASTALIĞI (KOYUN -
KEÇİLERDE AYAK ÇÜRÜĞÜ)
Koyun
ve keçilerin önemli bir ayak hastalığı olan piyeten, tırnağın
altına çok çabuk yayılan tırnağı yumuşak dokudan ayıran bulaşıcı
bir hastalıktır.
Etken:
Hastalık bir çok etkene bağlı olarak
gelişmektedir. Düzenli olarak ayak ve tırnak bakımının
yapılmaması, ağıl, barınak ve meralarda hijyenik koşullara
uyulmaması,
iklimsel ve mevsimsel değişiklikler, hatalı besleme ve özelikle
rasyondaki mineral maddelerin(Ca, Zn,
P, Cu, Se, Mg vb) yetersizliği gibi hastalığı hazırlayıcı
faktörler
ile Fusobacterium necroforum ve dichelobacter nodosus gibi
etkenlere bağlı olarak oluşmaktadır.
Boynuzsu tırnak yapımındaki düzensizlikler ayak hastalıklarının
en önemli nedenlerinden biridir. Boynuzsu tırnağın kalitesi kuru
madde miktarı, keratin ve iz mineral düzeylerine bağlıdır.
Bulaşma:
Hastalığın yayılması ısı, yağmur, mera ve barınak gibi çevre
faktörlerine bağlıdır. Ayrıca fazla sayıda havanın bir arada
olması ve duyarlı hayvanların bulunması da çok önemlidir. Aktif
piyeten olayları havanın ısınmaya ve yağışların alınmaya
başladığı ilkbahar aylarında ortaya çıkar. Şartlar uygun ise
sonbahar aylarında da çıkabilir. Kurak yaz aylarında hastalık
yayılmaz.
Klinik
belirtiler:
Her
yaştaki koyunlar, özelikle kuzu ve toklular çok duyarlıdır.
Hastalığın ilk belirtisi topallıktır ve ayağın normalden daha
sıcak olmasıdır.
Rasyonlarda mineral maddelerin
yetersizliği ya da dengesizliğinde interdigital derinin bütünlüğü
bozulur ve boynuzsu tırnakta yumuşama görülür. Bunun sonucunda
hastalık etkenleri ayağın canlı dokusuna kolayca yapışarak ve
germinatif tabakanın sürekli uyarılmasına bağlı olarak aşırı
boynuzsu tırnak üretimi oluşur. Bu durum tırnak bütünlüğünün
bozulmasına ve ayak hastalıklarının (boynuz tırnakta kırılma,
çatlama, tırnak deformitesi ve piyeten gibi) oluşumuna
hazırlayıcı sebep oluşturur.
Korunma ve Tedavi:
Hastalıktan korunmada alınacak önlemler, hastalık etkeninin kuru
yerde uzun süre kalamayacağının bilinmesi esasına dayanmaktadır.
Ahır tabanının kuru ve temiz olmasına dikkat
edilmelidir. Yılda en az bir defa ahır tabanı sönmemiş kireç ile
dezenfekte edilmeli tavan ve duvarlarda kireçlenmelidir. Ahır
kapısının önüne yapılacak bir havuzun içine %20 bakır sülfat
solüsyonu ve ya daha iyisi %10 formol solüsyonu konarak
hayvanların ahıra her giriş ve çıkışlarında ayakların banyo
edilmesi sağlanmalıdır. Hasta hayvanlar iyileşinceye kadar
diğerlerinden ayrılmalı ve tabanı kuru bir yerde tutulmalıdır.
Hastalıkla mücadelede temizlik önlemleri ile
birlikte klinik tedavi yapılması esasına dayanmaktadır.
Hastalığın başlangıcında, topallığın ilk görüldüğü anda
antibiyotik uygulanması etkilidir. Yapılan araştırmalarda Bakır
sülfat ile yapılan ayak banyolarına ilaveten kas içi
Penisilin-streptomisin kombinasyonundan iyi sonuçlar alındığı
saptanmıştır. Bunun haricinde oksitetrasiklin içeren preparatlar
ile Linco-spektin kullanılabilir.
EDİTÖR:
Prof. Dr. Yusuf GÜL
KAYNAK: Geviş Getiren Hayvanların
İç Hastalıkları
|
